Gitaarbouw cursus bij De Gier Gitaarbouw
Eindelijk was het zover, 7 maart mochten we aantreden in Schiedam om te beginnen met de gitaarbouw cursus bij de Gier Gitaarbouw in Schiedam. Lichtjes gespannen over wat er zou gaan komen. Mijn medecursisten waren al wat ervaren en kwamen met hele uitrustingen en stukken hout op de eerste cursusdag. Ik had alleen een (vage) print van wat ik ongeveer wilde hebben. Wel een print op ware grootte, dat bleek een voordeel.
Waarom dit model? Ik wilde eigenlijk een Eddie van Halen Music Man maken, maar ik heb al twee van dat soort modellen. Daarnaast koop je een fantastiche Music Man Axis voor 1600 euro. De gitaar uit de cursus zou waarschijnlijk het dubbele gaan kosten, dus dan wil je wel iets speciaals.
Daarom viel mijn oog op de Gretsch Billy Bo. Een echte ‘blues’ beest waarvan ik vrees dat het fabrieksexemplaar inferieur is aan het origineel (of beter de originelen) waarop Billy Gibbons zelf speelt.
Daarbij leek het me wel leuk om er een Bigsby tremolo op te hebben. Een Bigsby bleek goedkoper dan een traditionele ‘kam’, dus voor de prijs hoef je het niet te laten.
Hieronder volgen per cursusdag de activiteiten.
Dag 1
- Bouwtekening uitknippen
Als basis voor de bouwtekening heb ik een print gebruikt van een foto van de website van de gitaar. Deze foto beeldt de gitaar loodrecht af zodat alle verhoudingen kloppen. Op basis van de mensuur (24,75 inch) heb ik de foto ‘opgeblazen’ tot ware proporties om vervolgens met het programma vectorworks de contouren te laten bepalen. Via werk heb ik de ‘foto’ op ware grootte afgedrukt.
Dit is de basis geweest. met behulp van een contouren vorm heb ik de contouren nagetekend. Vervolgens de contouren uitgeknipt zodat ik een patroon had voor de body.
- MDF grof uitzagen met decoupeerzaag
Een stuk MDF met dikte 18 mm zo uitzagen dat de body er zometeen uit past. - Bouwtekening op MDF overzetten
Het papieren patroon op het MDF leggen en de body uittekenen. - MDF ruim uitzagen met lintzaag
- MDF mal afwerken met schuurband en schuurrol
Belangrijk is dat de MDF mal recht is omdat zometeen de bovenfrees er langs moet lopen. Met de schuurband kun je de rechte stukken schuren plus wat afrondingen. Let op dat je de schuurband ‘indrukt’ als je het MDF er tegenaan houdt, dit zorgt ervoor dat je rechte lijnen niet meer recht zijn. Daarom kun je beter echt rechte lijnen met de hand (rasp en vijl) doen.
De rondingen gaan met de schuurband (uiteindes) en met de schuurrol. De schuurrol is er in verschillende diktes zodat je verschillende rondingen kan maken. Let ook hier op met het aandrukken.
Je kunt met je vingenrs controleren of de overgangen goed zijn en de mal recht is. let op, de mal moet echt perfect zijn anders gaat het frezen zometeen mis. Elke investering in een goede mal betaalt zich zometeen 10 maal uit. - MDF mal afwerken met rasp en vijl
Voor de rechte gedeeltes. Zorg ervoor dat je niet gaat kantellen met de rasp of vijl. Houd de vijl met twee vingers langs de vijl vast en concentreer je erop dat je recht naar beneden gaat. Continu checken met een lineaal (hou tegen het licht) of de lijn goed recht is.
Dag 2
- MDF mal verder afwerken met rasp en vijl
- Maken hals mal
Ook uit 18 mm MDF. In principe is het een eenvoudige mal. Dit zijn de stappen:- Middelijn uittekenen op MDF
- Lengte hals uittekenen
- Loodrechte lijnen voor nut en 22e fret
- Lijnen verbinden zodat buiten lijnen hals/fretboard zichtbaar zijn
- met lintzaag grof uitzagen
- met vlakmachine vlakken
- het halseinde (22e fret) iets afronden op de hoeken.
- Maken mal pocket uit dun MDF
Teken de eindcontour van de hals uit op een dun stukje MDF. Deze opdezelfde manier bewerken als de mal. Als de mal klaar is kun je hem proberen op de hals mal, dit moet net (niet) passen. Niet forceren, de hals mal verticaal uit de pocket mal halen. Omdat de hals taps loopt kun je bij horizontale verwijdering de pocket mal beschadigen. Deze halspocket mal is zometeen ontzettend belangrijk, ik heb hem een keer overgedaan. - Selecteren hout voor body en top (mahonie en gevlamd esdoorn)
- Grof zagen hout (body en hals deel)
Nadat we hadden bepaald hoe de body (twee stukken) en de hals uit het hout gingen, de stukken hout grof uitzagen. - Vlakken lijmgedeeltes voor body hout op vlakmachine
Dit is belangrijk. Als de lijmvlakken goed glad zijn ‘zuigen’ ze zich als het ware vast. Dit is gedaan met de vlakmachine, kan ook met de schaaf maar dat is veel meer werk. - Vlakken oppervlak body gedeeltes op schuurmachine
De boven en onderkant zijn gevlakt op de schuurmachine zodat ze mooi egaal zijn - Vlakken lijmgedeeltes voor top
Ook het tophout is met de schuurmachine gevlakt zodat ze mooi egaal van dikte zijn (rond de 5 mm). - Lijmen body gedeeltes
Lekker dik insmeren met lijm en opelkaar zetten. Vervolgens goed vastklemmen met zware lijmklemmen. Gebruik stukken trespa om de lijmklemmen het hout niet te laten beschadigen. Moet een half uurtje in de klemmen.
- Lijmen top gedeeltes
De zijkanten van de tops met de vlakmachine vlakken zodat ze mooi recht zijn. Daarna insmeren met lijm en klemmen.
Dag 3
- Maken element mal uit dun MDF
Het maken van een element mal gaat hetzelfde als het maken van de halspocket mal. Neem een dun stuk mdf en teken de omtrek van het element erop uit. Vervolgens met een figuurzaag het hout wegzagen en met een vijl nabewerken. Zorg ook hier weer voor rechte lijnen. Afwijkingen ga je genadeloos zien. - Frezen element holte uit MDF mal
Plak het element mal op de juiste positie op de body mal met dubbelzijdige tape en frees een 8 mm uit de body mal. - Maken mallen voor electronica ruimte
- Frezen electronica ruimte uit mal
Dit gaat op dezelfde wijze als de element mallen. Maak voor de electronica twee mallen. Een voor de electronica ruimte met ruimte voor de schroefjes en een andere die evengroot is als het afdekplaatje van de electronica ruimte. Beide in de Body mal freezen.
- Lijmen top op body
Met kleine spijkertjes zorgen dat na het insmeren met lijm de tops weer goed komen te liggen. Met een grote plank trespa voorkomen dat de klemmen beschadigen.
Let op, vanaf nu de body alleen bewerken op een schuimrubberen mat.
Dag 4
- Mal uittekenen op body hout
- Grof uitagen met lintzaag
- Fijn uitzagen met lintzaag (1-2 mm afstand van de lijnen)
- Frezen body uit hout
- Frezen element ruimtes
- Frezen electronica holtes
Tot nu toe was dit het moeilijkst omdat het hier om het echie gaat. Je hebt al drie dagen gewerkt aan je mal plus dat je in hout van dik 250 euro zit te zagen. Maar het ging allemaal goed. Die rondingen waren het lastigst, je moet continu druk uitoefenen op het hout zodat het goed tegen de frees aankomt, maar ook niet te veel druk anders dreig je weg te slippen. De beweging moet vloeiend zijn (eerst droog oefenen). Ga je te langzaam dan krijg je brandplekken.
Dag 5
- Headstock mal maken uit MDF (zie body)
De headstock overtekenen vanuit de tekening op 18 mm MDF en vervolgens net als bij de body uitzagen en in de uiteindelijke vorm schuren. Bij de eerste poging bleek dat mijn headstock niet symmetrisch was. Het is slim om zowel voor de rechter as de linkerkant dezelfde helt van het papieren voorbeeld te gebruiken. Uiteindelijk was de tweede mal perfect. - Binding frezen (twee keer)
- Rechte hoek binding met beitel
De rechte hoek kan niet met een frees gedaan worden, deze moest met een beitel. - Binding lijmen (met foehn)
Het lijmen van de binding is een van de moeilijkste klusjes.
Ga allereerst de binding ‘droog’ (dus zonder lijm) om de body passen. Kijk waar de binding welmof niet goed aansluit. In mijn geval zijn er twee scherpe rondingen waar de binding niet goed zal aansluiten. Hier moet je de binding eerst voorverwarmen met een fohn en daarna om de hoek passen.
Loop de gehele contour af en kijk of de binding goed past. Het kan zijn dat er plekjes zijn waar niet al het hout goed id weggefreest, bewerk deze met een kleine scherpe beitel.Smeer seconden lijm (Pattex Classic) op 5-7 cm van de binding en druk de binding voorzichtig tegen de body waarbij de binding goed in de uitfreezing past (zowel van de zijkant als de onderkant). Je ‘ voelt’ als het ware dat hij goed past. Vervolgens een dun plakbandje plakken waarbij je eerst vanaf de zijkant goed drukt en vastplakt en daarna de bovenkant. Op de bovenkant niet teveel kracht zetten want dan trek je de binding weer uit de freesgroef. Maar ook niet te weinig want dan komt er een ruimte tussen body en binding. Plakbandjes komen ongeveer om de 2 cm. Bereid alvast een 25 plakbandjes voor.
Dag 6
- Binding 1 afmaken
- Binding 2 maken
De tweede binding is nog moeilijker aan te brengen dan de eerste. Allereerst is de dikte binding strip verkleind met de lintzaag. Eerst de lint zaag met een afstandhouder afstellen op de gewenste dikte (of eigenlijk hoogte) van de binding. Dan met een dun blokje hout een zaagsnede maken. Op deze zaagsnede meten of de binding hoog genoeg wordt. Het blokje wordt half ingezaagd om zometeen als geleiding te dienen van de binding.
Houdt met een hand (rechter) de binding tegen de geleider en op het blokje en druk de bindingstrip met de linker hand naar voen zodat deze afgezaagd wordt door de lint zaag.Vervolgens de body prepareren. Oefen droog om de binding om de hals te zetten. Je zal zien dat er in de bochten een kleine ruimte overblijft, omdat a) de binding niet flexibel genoeg is en b) omdat de vorige binding niet vlak zit. Punt a) kun je verhelpen door de binding met de foehn voor te buigen, punt b) verhelp je door met een scherpe beitel lichtjes de binding en de ingfreesde body bij te werken/dieper te maken. Kijk uit, niet de onderkant van de uitfreezing beschadigen.Tot nu toe is dit het moeilijkste werkje. Smeer seconden lijm (Pattex Classic) op 5-7 cm van de binding en druk de binding voorzichtig tegen de body waarbij de binding goed in de uitfreezing past (zowel van de zijkant als de onderkant). Je ‘ voelt’ als het ware dat hij goed past. Vervolgens een dun plakbandje plakken waarbij je eerst vanaf de zijkant goed drukt en vastplakt en daarna de bovenkant. Op de bovenkant niet teveel kracht zetten want dan trek je de binding weer uit de freesgroef. Maar ook niet te weinig want dan komt er een ruimte tussen body en binding. Plakbandjes komen ongeveer om de 2 cm. Bereid alvast een 25 plakbandjes voor,
Op de hoeken is meer kracht nodig, gebruik daarvor sterk doorzichtig plakband. Oefen eerst droog om te zien hoe de krachten van invloed zijn op de binding, daarna op die plekken plakbandjes gebruiken.
Neem heel veel de tijd voor dit klusje. Kijk uit voor de secondenlijm, het blijft overal plakken. En zorg dat er niet te veel lijm op de top komt, dat moet allemaal weggeschuurd worden.
- Binding bijwerken
Als de binding vast zit moet de binding afgevlakt worden zodat deze vlak loopt met de body. Pak een rasp en ga met de rasp horizontaal mogelijk over binding en body. De voorkant van de rasp gaat over de body maar zal niks wegraspen. Hou je linkerhand op de voorkant van de rasp om deze goed over de body te begeleiden. Met je rechterhand (wijsvinger) lever je de druk op de achtekant van de rasp waarmee je de binding wegraspt. Doe voorzichtig, niet te veel kracht zetten en alleen van buiten naar binnen (zodat je de binding tegen de body drukt).
Als je de binding hoort ratelen zit deze niet goed vast. Even het stukje top om die plek afplakken met plakband en wat secondenlijm tussen binding en body spuiten. Vervolgens een minuutje aandrukken zodat de binding goed vast zit.
Dag 7
- Binding afmaken
- frezen afronding onderkant body met de freestafel
Met behulp van de freestafel wordt de afronding aan de onderkant van de body gemaakt. - Maken ‘Belly countour’
Teken de Bell-cut grof met de hand, diepte ongeveer de halve body. Daarna met de electrische rasp de grove contour aanbrengen. Als je vrijwel op diepte bent met een fijne rasp ervoor zorgen dat het oppervlak loodrecht wordt en geen bobbels meer heeft (voelen met je vingers). Zorg dat het gewicht op het begin en het uiteinde van de rasp ligt zodat je in het midden hout weghaalt.
Met een potlood kun je wat lijnen kriskras tekenen op de te raspen oppervlak. Aan de aanwezigheid van deze lijntjes kun je na het raspen zijen of je het hele oppervlak hebt gehad.
Daarna de belly countour de afronding geven door in 3 fases een ronding te maken. Eerst over de hele lengte loodrecht op de body een vlak vijlen. Als dit klaar is een vlak op 45 graden naar boven en een 45 naar beneden, je hebt dan al een afronding. Vervolgens met 120 grid schuurpapier de afronding afmaken - Hals lijmen
Allereerst een kant van het hout vlakken. De plank wordt door midden gezaagd over een hoek van 15 graden met de lintzaag. vervolgens met de schaaf het vlak rechtmaken. De hoek wordt vanzelf behouden. Geef kracht zowel op de voor als achterkant van de schaaf. Schaaf een beetje schuin en zorg dat er mooie krullen hout afgeschaafd worden. vervolgens de stukken hout lijmen. Let erop dat er niets verschuift door de ‘ kop’ tegen de muur te plaatsen en het geheel goed vast te klemmen.
Dag 8
Mijn eerste hals ging mis bij het frezen van de halsbinding, vervolgens heb ik op een iets andere manier een tweede hals gemaakt. Hierbij de eerste werkwijze.
- Hals en kop oppervlak vlakken op de vlakbank
Voorzichtig met het kracht zetten. Na elke vlakking meten of het hout vlak genoeg is. Secuur werkje. - Een zijkant hals vlakken
Zelfde als hiervoor maar nu de zijkanten. - Kop verbreden
Plak twee stukjes hout aan weerszijden van de kop. - Trusrod ruimte freezen
Sander had al een standaard mal. Deze keurig met tweezijdig plakband op de hals plakken en vervolgens de ruimte met de handfrees frezen.
- Fretboard vlakken (vlakbank en schuurmachine)
Het ebbenhout moet ook gevlakt worden. Sander heeft hiervoor een houten constructie waardoor je het dunne stukje ebben niet zelf hoeft vast te houden. - Fretboard zagen
Het fretboard moet ingezaagd worden. Dat is ook een leuke machine (gehoorbeschermers op). Ik was er niet zo goed in maar het ging allemaal OK.
- Trussrod installeren (houtje tegen klapperen in trusrod)
De trussrod wordt in de gefreesde ruimte gelegd. Er wordt een klein houtje opgelegd om klapperen tegen te gaan. - Fretboard voorboren plus spijkers installeren
Zometeen moet het fretboard op de hals gelijmd worden. Nu is er een grote kans dat als je het fretboard met lijmklemmen klemt, het iets gaat schuiven. Om dat tegen te gaan worden er bij de eerste en laatste fret twee gaatjes door fretboard en hals geboord. In de halsgaatjes komen spijkertjes waarvan de kop verwijderd wordt zodat ze een 2 mm boven het hout uitsteken. Deze zpijkertjes vallen zometeen in de fretboard gaten. Het fretboard kan zo niet meer verschuiven. - Fretboard lijmen
Insmeren en lijmen die hap. - Halscontour frezen
Vervolgens na het drogen de hals mal op de hals plakken met dubbelzijdig plakband. Daar op de freesbank de definitieve halsvorm frezen. - Kop countour frezen
- Bijwerken hals-kop overgang
Met een kleine vijl de overgang tussen hals en kop bijwerken.
Dag valt uit vanwege Hague Jazz
Dag valt uit vanwege vakantie
Dag 9
En toen ging het mis met de hals. Bij het frezen van de ruimtes voor de binding op de hals schoot de mal weg en eindigde ik in het fretboard. Het bleek niet meer te repareren (ik had ook teveel kracht gezet waardoor de ruimte al van 1.5 naar 2 mm ging). Een nieuwe hals maken bleek de beste optie. De eerste 4 stappen van dag 8 zijn hetzelfde.
- Fretboard op breedte maken op de vlakbank
Teken een middellijn, de breedtes aan de uiteindes van het fretboard plus de lengte lijnen. Deze op de vlakbank - Binding lijmen op fretboard zijkanten (met de hand drukken)
Leg de binding op de tafel (lengte iets groter dan het fretboard) zodanig dat de binding omhoog wil krullen (de uiteindes willen naar beneden en niet naar boven. Plak de eindes van de binding vast. Vervolgens de binding insmeren met seconden lijm (classic) en het fretboard er op plaatsen. Goed kracht zetten en ervoor zorgen dat de binding overal goed pakt.
- Binding achterkant fretboard lijmen
Met een beitel een mooi uiteinde maken en er een stukje binding tegen het uiteinde van het fretboard plakken. - Binding bijwerken
Leg het fretboard op een plankje en klem het geheel vast. Haal nu met een rasp de uitstekende plastic van de binding weg. - Onderkant fretboard vlak schrapen
Wat je met de rasp niet weg kan halen moet je met een schraper weghalen. - Position markers inboren (tafelboor met geleide houtje)
Klem een plankje vast op de boortafel, langs dit plankje laat je het fretboard leiden zodat de markers op gelijke afstand van de bovenkant komen.
Eerst de posities goed uitekenen en (door iemand anders laten) controleren. Boor een fractie in het hout.
De markers breng je aan door een stukje van een markerkolom af te knippen, wat seconden lijm in het boorgaatje te doen en het plastic kolommetje erin te drukken. Met een hamer kun je hem er verder inslaan. (hoe afwerken?) - Fretboard op hals lijmen
We hebben hier niet de spijkertjes methode gebruikt omdat de hals precies past. - Body binding egaal schrapen
Dag 10
- Hiel van de hals berekenen
Nu moet de achterkant van de hals bewerkt worden. Het belangrijkste gedeelte is die ‘hiel’, die moet licht schuin lopen zodat de hald zometeen onder een hoek uit de body komt. Om deze hoek te berekenen woet de helling van de snaren bepaald worden.
Voor een Gibson type brug is de snaarhoogte bij de brug zo’n 16 mm. De snaar komt op een hoogte van 10 mm vanaf de body op de hoogte van de 22e fret. De afstand van 22e fret naar de brug is 160 mm. Al met al is er dus een ‘verval’ van 6 mm over 160 mm afstand.
Ditzelfde verval moet terugkomen in de ‘hiel’. Aangezien de ‘hiel’ 75 mm lang is moet het verval ongeveer 3 mm zijn.
Ik heb gekozen voor een medium dikke hals. Ga dan uit van een halsdikte (exclusief fretboard) van 16mm (plus fretboard 20 mm) bij de hoogste fret. Dit moet teruglopen tot 14 mm (ex. fretboard) bij de eerste fret/nut.
Teken deze lijken uit op de zijkant van de hals. - Hals uittekenen en grofzagen
Zaag de hals uit op 1 mm van de lijn. - Halszijkant schuren
In principe moet de hals perfect in de halspocket vallen. Maar er zijn minieme spelinkjes waardoor dit net niet lukt. Dij zijkanten van de hals moeten lichtjes afgeschuurd worden om de hals perfect te laten passen. Neem een stukje trespa en wikkel er schuurpapier omheen. Zet de hals in de schroefbank en schuur met een regelmatige slag (gebruik de volledige breedte van het schuurpapier) om een fractie van de zijkant van de hals af te halen. Uitkijken dat je niet te veel afschuurt. Schuur vanaf de hiel van de hals tot ongeveer halverwege. Doe beide kanten evenveel.
Pas de hals, je moet niet forceren maar enige kracht is nodig. - Hiel bewerken
De hiel moet nu bewerkt worden tot een egaal, aflopend vlak met de rasp. Dit is een flink werk maar door continu te meten (lineaal over het oppervlak houden zowel in de lengte als in de breedte op verschillende punten) is het mogelijk een vrijwel perfect vlak te maken. - Hieleinde schuinen
Omdat de hals nu schuinloopt, loopt de achterkant van de hals aan. De achterkant moet ook afgeschuind worden. Teken een lijntje van 1 mm om de onderkant van de hals (heel) tegen het einde van de heel. Rasp dit stuk egaal weg onder een hoek zodat je bij het fretboard niets meer wegraspt. De hals zal perfect passen. - Hals vlakken
De achterkant van de hals moet gevlakt worden. Doe dit met de electrische rasp en als je te dicht op je lijn komt met de normale rasp. Maak een gelijkmatige slag, zorg ervoor dat de rasp niet overhelt zodat de achterkant bol wordt. Truuk is om de vorkant van de rasp als het ware omhoog te treken. Zo zet je er geen gewicht op en wordt je vlak recht. Meet continu na met een lineaal. - Headstock op dikte schuren
Hiervoor is een mooi groot apparaat dat het overbodig hout gelijkmatig afschuurt.
Dag 11
- Aanbrengen radius fretboard
Allereerst de hals met de trussrod zo recht mogelijk maken. Waarschijnlijk zal de hals een beetje ‘golven’, probeer door de trussrod losser/vaster te draaien de hals zo recht mogelijk te maken (check met een lineaal). Plak de hals vast met dubbelzijdige tape. De hals is zal waarschijnlijk aan de onderkant niet helemaal vlak lopen, plak daarom de hals op de hoek van de tafel zodat de hals stabiel ligt.Het idee was om een radius te maken van 12″. Omdat je meestal ‘schuin’ gaat met het schuren is het raadzaam om een hogere radius te nemen, in dit geval 14″.Aan de onderkant van het radiusblok wordt met dubbelzijdige tape schuurpapier geplakt met een grove korrel (80-160). Ga vervolgens met korte slagen over het fretboard. Gebruik twee handen om zo recht mogelijk te gaan.
- Je zult zien dat eerst de buitenkanten geschuurd worden, het hout wordt hier doffer van het schuren. Zorg ervoor dat de overgang tussen geschuurd en niet0 geschuurd hout een rechte lijn wordt (en blijft) over de hele lengte van de hals. Als deze lijn(-en, het zijn er twee natuurlijk) schuin loopt/lopen, druk je teveel of te weinig aan één kant. Doe het rustig en neem er de tijd voor. Je zal zien dat de lijnen steeds dichter naar elkaar lopen totdat ze elkaar raken, je bent dan klaar.Bij mij ging het uiteindelijk zo goed dat ik een keurige 14″ radius overhield (na te meten met een radius meter). Ik besloot er niks meer aan te doen en het hierbij te laten, de hals loopt nu wat vlakker dan oorspronkelijk gepland.Daarna moet het fretboard fijngeschuurd worden met een fijne korrel (600). Neem een klein stukje dun trespa en vouw het schuurpapier er strak omheen zodat het niet lubbert aan de randjes. Als het wel lubbert dan schuur je meer weg aan de kanten en verspeel je de mooie curve van het fretboard. Ga rustig over het fretboard met het schuurblokje en zorg ervoor dat je de curve volgt met het schuren. Schuur alle krasjes weg. Als je een beetje schuin op het fretboard kijkt kun je matte plekjes zien, daar ben je dan nog niet geweest. Af en toe de radius controleren met de radius meter en er kan niets misgaan. Vergeet niet het schuurpapier af en toe uit te kloppen zodat het schuursel weer verwijderd wordt uit de korrel van het schuurpapier.
- Aanbrengen frets
Een van de belangrijkste karweitjes. Het is niet moeilijk maar moet met geduld en beleid uitgevoerd worden. Omdat deze hals een binding heeft moet er een extra actie plaatsvinden.1. Knip met een speciale tang (stewmac ‘fret tang nipper’) een stukje van de frettang weg.
2. Pas de fret in het fretslot. Hou 1 mm ruimte met de frettang en de binding. Knip de fret aan de andere kant op lengte.3. Verwijder ook aan de andere kant met de tang een stukje van de frettang.
4. Kijk of de fret past in het fretslot. Aan beide kanten moet er 1 mm ruimte zijn tussen frettang en binding.
5. Druk de fret in het fretslot aan de linker en rechterkant (met je duim). De fret mag niet omvallen bij de volgende stap.6. Hou je duim links op de fret en hamer voorzichtig de fret aan de rechterkant in het fretslot.
7. Herhaal stap 6 voor de andere kant. De fret zit nu aan de linker en rechterkant in het fretslot. Controleer of de fret er mooi gelijkmatig in zit.8. Nu moet de fret over de gehele lengte in het fretslot gehamerd worden. Hamer voorzichtig van rechts naar links en van links naar rechts in het fretslot.
9. Knip het uitstekende uiteinde van de fret weg met een tang. Zorg dat je de tang horizontaal houdt (de bek van de tang is horizontaal). Daarmee is de kracht ook horizontaal. Als je de tang verticaal houdt dan bestaat de kans dat je door de kracht op de tng de fret er weer uittrekt.
10. Hamer de fret nog vorzichtig na en doe een laatste check.
Niet te hard hameren (overkwam mij). Je deukt dan de fret in waardoor de fret niet gelijkmatig loopt.
Dag 12
- Laatste frets aanbrengen
- Fret eindes vijlen
Met een speciale vijl onder een hoek de fret-eindes vijlen. Een gemeen klusje. Doe het rustig omdat je anders uitschiet en met je vijl over de frets gaat/ Als je te diep in de frets gaat moet je ze weer vervangen.
- Overgang hals-kop bijwerken
Dit ging mis, binding gedeeltelijk weggevijld. Duidelijk een geval van niet geconcentreerd zijn. Ik baalde ervan maar er was verder niets aan te doen. Is het bewijs dat dit een handgemaakte gitaar is.
- Ronding hals
Uittekenen lijnen
Allereerst de keuze voor het type ronding. Ik heb gekozen voor een ‘Fender’-type waarbij de bolling gelijkmatig blijft over de hele hals. Teken allereerst op een papiertje de doorsnede van de (nog rechthoekige hals) op de eerste fret op ware grootte. Teken de eventuele binding erbij. Teken ook de verticale middenlijn van de rechthoek. Omdat ik in mijn geval een binding heb moet de ronding net een milimeter onder de binding uitkomen. Met de curves heb ik een mooie ronding uitgekozen. Deze ronding teken ik af op het papiertje. Je krijgt dan zoiets:Vervolgens bepaal ik een mooie raaklijn van de ronding.
Ik meet vervolgens het raakpunt op de vlakken van de hals. Deze raakpunten vertegenwoordigen een lijn op de hals en die teken ik af.Met elektrische rasp recht vlak wegfrezen
Met de elektrische rasp verwijder ik het hout tussen de lijnen. Probeer een zo recht mogelijk vlak te maken.Met rasp bijwerken
Het fijnere werk doe je niet met de elektrische rasp maar met de normale rasp.N
ieuwe lijnen tekenen en raspen
Vervolgens teken je op je papiertje weer twee nieuwe raaklijnen die je ook weer uitzet op je hals. Vervolgens haal je de weer weg met de rasp. Zo hou je een hals over met ruwweg de gewenste vorm in facetten.Met rasp de contourvlakken wegwerken
Om de facetten weg te werken klem je de hals vast vanaf de kop zodat de bolle kant naar boven staat. Met een rasp haal je nu de rechte hoeken weg. Voorzichtig en gelijkmatig doen.Met schuurpapier (P80) ronding afmaken
Om de ronding te vervolmaken neem je een langwerpig stuk schuurpapier met korrel 80 en ga je van links naar rechts over de achterkant van de hals. Flink kracht zetten anders maak je alleen maar krassen.
Je moet net zolang doorgaan totdat je geen recht vlak meer ziet bij de heel van de hals.
Dag 13
- Overgang hals heel vijlen
De overgang van gebolde hals naar de vlakke hals heel moet vloeiend lopen. Met de kleine vijl rechte vlakken maken en deze weer afronden. Goed met de vingers voelen of het hout geen bollingen kent. Ik vond dit een moeilijke klus, Sander heeft de laatste oneffenheden weggevijld. - Hals fijnschuren
Gaat vooral om het weghalen brandplekken van de frees en de oneffenheden die de rasp heeft achtergelaten. Er worden twee korrels schuurpapier gebruik, P120 voor het grove werk en P240 voor het fijne werk.
Met een stukje schuurpapier om een soepel stuk kunststof kunnen gebolde oppervlakken fijngeschuurd worden. Kijk uit dat je niet teveel wegschuurd, continu blijven controleren (kijken en voelen).
Vlakke stukken zoals de bovenkant en onderkant van de kop en de hals heel onderkant gaan met schuurpapier ‘ gespannen’ om een rechthoekig stuk trespa. Zorg ervoor dat het schuurpapier goed om het trespa plaatje klemt, anders ‘lubbert’ het om de zijkanten en krijg je alsnog oppervlak dat niet perfect vlak is
De achterkant van de hals, het bolle gedeelte, schuur je met schuurlinnen fijn. Zorg dat je geen rasp resten meer ziet.
Om te controleren of je alles goed geschuurd hebt kun je met een beetje wasbenzine op een doekje de beits die er zometeen op komt simuleren. Zoals het ‘natte’ hout eruitziet, zo ziet het er zometeen ook na het beitsen uit. - Aftapen hals
Vervolgens worden er drie stroken afplakplakband gebruikt om het fretboard af te tapen. Zorg dat de tape helemaal over elke fret gaat (met je nagel aandrukken) en de tape moet halverwege de binding lopen.
Dag 14
- Boren gaten potmeters
Vanuit de tekening met een kleine priem de gaten voorprikken en de gaten boren vanuit de bovenkant van de body op de boorkolom met een 10 mm houtboor. Stukje hout eronder om houtspanen aan de onderkant te voorkomen - Fijnschuren top
Met behulp van een schuurmachine en P240 schuurpapier de top en achterkant fijnschuren. Er mogen geen krasjes meer te zien zijn. Dit kun je met wasbenzine controleren. - Fijnschuren zijkant
Met P120 en P240 de brandplekken, lijmresten en freeslijnen wegschuren. Gebruik een trespa plaatje voor de bolle kanten en een flexibel plastic plaatje voor de holle kanten.
Vooral de lijmresten (beits pakt niet) en de freesresten zijn belangijk om weg tehalen. Check het resultaat met wasbenzine.
Dag 15
- Fijnschuren body en top
Vervolg van de vorige week. - Frezen electronica holtes
Per 3 mm de holtes uitfrezen. Sander had deze maten al. - Boren halsbevestiging
Ik maak gebruik van een halsbevestiging met neck sockets. Deze moeten ingboord worden op de boorkolom. Stel de juiste diepte in en boor met een 13 mm boor. - Boren jackplug
Eerst met een priem voorprikken, daarna met een kleine houtboor (1.3 mm) uit de vrije hand boren. Vervolgens met een grote boor het uiteindelijke gat boren.
Het bleek dat we voor de schakelaar een 10 mm boor hadden gebruikt waar dat 13 mm had moeten zijn. Het bestaande gat is met een ‘ruimer’ vergroot. - Beitsen
Eerst de top met tabacco. Daarna de top afschuren. Vervolgens de top weer beitsen met rood.
Laten drogen, gebruik een fohn om het drogen te versnellen.
Leg absorberend papier op de werktafel. Leg de gitaar op de top en beits de achterkan met zwart. vergeet ook niet de randjes om de gaten.
Vervolgens de gitaar op de kant houden en alle zijkanten beitsen. Let op, er mag geen zwarte beits op de rode top komen.
Daarna de hals beitsen. Let ook op het randje net onder het fretboard, dat ga je zometeen zien en moet dus ook goed zwart zijn.
Dag 16
De hele dag bezig geweest met het schoonmaken van de binding. Met behulp van een mesje van een stanleymes (en een houdertje, je kan ze in setjes krijgen bij de doe-het-zelf winkel als verfafkrabbers) de hele binding afgaan en voorzichtig alle beits wegschrapen. Hou het mesje zo dat je zeker weet dat je niets van de beits op de body weghaalt (gebruik een vinger als geleider langs de body). Alle donkere plekken moeten met het mesje weggeschraapt worden, op de body en op de hals. Wat een klus.
Dag 17
Spuiten met UV-lak in de spuitcabine.Eerst stof eraf blazen.
Systematisch de hele body spuiten:
- bovenkant links, bovenkant rechts. Hou de body vast bij de haak
- onderkant links, onderkan rechts. Hou de body vast bij de tremolo gaten
- zijkant links. Hou de body vast bij de haak
- zijkant rechts. Hou de body vast bij de haak
- achterkant (draai de body bij de haak en hou hem zo vast)
- voorkant idem.
Voor de hals geldt hetzelfde. Eerst de bovenkant, dan de onderkant, vervolgens de zijkanten en daarna de achterkant.
Breng de lak op met brede bewegingen van links naar rechts waarbij je de helft overlapping maakt. Nooit van onder naar boven.
Na het spuiten eerst 10 minuten de oploscomponent laten verdampen. Daarna per kant 5 tot 10 minuten voor de UV lamp. Vervolgens met P240 opschuren. Let op dat je niet door de lak en de beits heen schuurt. Het hout is verzadigd van de lak en neemt geen beits meer op, je houdt dan dus een kale plek over.
Niet schuren met water, er komt dan water in de gaten (voor de potmeters bijvoorbeeld) waardoor het hout aan de binnenkant van de gaten gaat opzetten.De hals heeft twee lagen gekregen. De body, omdat de esdoorn top wat meer lak opneemt, 4 lagen.
Dag 18
Schuren, schuren en nog eens schuren: Met P240 schuurpapier. Als er nog ‘gaatjes’ zijn deze met overblijfsel van de lak opvullen (gebruik een klein spijkertje), onder de UV lamp en weer schuren. Als de lak op is, gebruik secondenlijm en een verharder. Seconden lijm in een druppel wordt niet zo snel hard, de versneller zorgt dat de lijm in enkele seconden hard en schuurbaar is.
Dag 19
Het aanbrengen van de laatste laklaag, een PU (poly-uretheen) lak. Deze lak aanbrengen in 4 lagen met een half uur tussentijd. Vervolgens moet de lak een week uitharden.
Dit is een iets moeilijkere lak dan de UV-lak. De lak moet voldoende dik opgespoten worden, maar niet te dik anders zijn er zakkers en dat komt nu heel nauw.
Dag 20
Schuren van de laatste laklaag. De lak had een week gedroogd en was goed uitgehard. Het spuiten was op een paar plaatsen misgegaan.
- Te dik op de voorkant aan de randen. Hier onstaan belletjes (de verdunner wil eruit maar de lak erboven is al hard). Als de belletjes opengaan met het schuren komt er polist middel in en worden de belletjes geel/wit,
- Op de achterkant ook op twee plakken
- Aan de onderkant is het ook maar erger. Het hele vlakke gedeelte aan de onderkant heeft belletjes en daardoor een grijze uitslag.
Het schuren gaat met de hand. Eerst met P600 om de vorm in de body te krijgen (de zakkers weg te schuren). Gebruik water om ervoor te zorgen dat het schuurpapier niet dichtloopt. Het schuurpapier wordt om een stukje trespa gewikkeld zodat je altijd vlak schuurt. het is een rotklus, ik was met de hele body zeker 3 uur bezig.
Daarna schuren met P1200 met wat water. Nu gebruik je een sponsje om het schuurpapier om te wikkelen. Hierdoor kun je net iets meer het schuurpapier sturen. Met dit schuurpapier haal je de krasjes van de P600 weg. Er mogen ook geen glanzende plekjes meer zijn. Dit schuren gaat wat sneller omdat de body al in vorm is.
Daarna met P2000 schuren, ook met water. Dit gaat ook vrij snel. Nu schuur je de allerlaatste krasjes weg, de body moet geheel mat zijn, als je er wat water over doet zie je hoe de body zometeen gaat worden. Cool!
Daarnaast hebben we ook de hals achterkant mat gespoten. Twee keer kort. De voorkant van de kop afgeplakt door er dike stroken afplakplakband op te plakken en de omtrek met een mesje weg te snijden.
Dag 21
Het polijsten van de body. Op een grote polijst machine eerst grof en daarna fijn polijsten. Het ‘grove’ (denk aan schuren met P4000 gaat van links naar rechts en van boven naar beneden en dat 3 keer. Pas op, de borstel kan een flinke kracht uitoefenen op de element gaten en zo de body uit je handen duwen dus goed vasthouden. Hou de body zo vast dat de borstels van boven naar beneden de body raken. De body dus iets schuin naar voren houden.
De achterkant ook drie keer (links-rechts en boven-beneden) en daarna de zijkant. De zijkant hoeft maar een keer.
Daarna mijn de fijne polijstborstel polijsten. Dit hoeft maar een keer. Vervolgens de body geheel inwrijven met glansbeschermer om hem ant-statisch te maken (en dus vuilafstotend).
Gaten boren voor de potmeters. Voorprikken met een kleine priem en daarna op de boorstandaard boren (met 7 mm boor – japanse potmeters).
Electronica holte opschuren en daarna verven met sheilding paint. Daarbij ook bobbeltjes weghalen op de randjes waar zometeen de afdekplaatjes opkomen.
Hals bewerken: eerst de hals zijkanten afschuren (onder een hoek van 30 graden met P240 met een klein stukje trespa) zodat de opgespoten lak breekt en het tape eenvoudig verwijderd kan worden. Haal de tap aan beide kanten vanaf de zijkanten los zodat de kans het kleinst is dat je met het weghalen van de tape ook lak meeneemt.
Daarna de fretuiteindes afronden zodat er geen scherpe kaantjes meer aanzitten (voel met je hand door langs de fretuiteindes te gaan).
Vewijder lakresten op de binding met een klein mesje.
Vlakken van de frets: allereerst de hals met de trusrod en een lineaal kaarsrecht maken. Vervolgens de hals intapen door plakband tussen de frets te plakken. Daarna met een vlakker met P300 schuurpapier de frets vlakken. Zie erop toe dat alle frets geraakt worden, dan pas zijn ze allemaal even hoog.
Met een fretvijl nu de zijkanten weer afronden. Niet de bovenkanten! Er moet dus nog een horizontaal streepje op de frets te zien zijn, de frets mogen niet helemaal afgerond zijn. Daarna met P240 schuurpapier de frets afronden door met twee vingers heel hard op het schuurpapier te drukken en zo over de frets te gaan. Dit geeft de frets de uiteindelijke afronding. Daarna de krasjes uit de frets schuren met P600 en P1000 schuurpapier. Even het stof verwijderen en als laatste worden de frets nog gepolijst.
Dag 22
- Maken en installeren nut
Eerst weghalen oneffenheden (lijm/lakresten) op de plek waar de nut komt met een kleine beitel.
Gekozen voor een nut van ‘gekookte bot’. Dat is mooi wit maar geeft wel een stroeve nut wat een nadeel is bij gebruik van een tremolo. Aangezien er een Bigsby tremolo opkomt waarmee alleen kleine vibrato effecten gegeven worden en een witte nut het mooist bij de gitaar past hebben we voor ‘gekookt bot’ gekozen.Allereerst meten, de nut moet 43.0 bij 4.0 mm worden. Met behulp van de schuurband een rechthoekig blokje maken van deze afmeting.
De nut op zijn plaats zetten en met een potlood de fretcontour op de nut tekenen. Laat hierbij het potlood over de frets gaan, van links naar rechts, waarbij de punt van het potlood tegen de nut aan komt en zo de contour aftekent.
Deze contour moet weggeschuurd worden waarbij je boven de contourstreep bij de lage E moet schiren maar op de contourstreep bij de hoge e. De nut wordt zo a-symmetrisch. Let op dat je bij het schuren recht schuurt.Daarna de nut van achteren afronden, eerst de kant afvlakken, daarna dit vlak weer afvlakken en het geheel rond schuren met schuurpapier. Doe dit ook met de zijkanten.
Met P600 de laatste contouren schuren en ervoor zorgen dat er geen krasjes meer inzitten.Lijm de nut op de hals met secondenlijm (op de onderkant twee druppeltjes op 1/3 van de breedte en op de ‘voorkant’ een langer dun lijntje lijm aan de onderkant).De positie van de lage E (4 mm uit de kant) en de hoge e (3 mm uit de kant) aftekenen. Daarna met een spacing-ruler (StewMac) de overige snaren aftekenen.
Meet de hoogte van de frets (stukje trespa over de eerste twee frets en met een feeler-gauge de hoogte meten). Tel hierbij 0.05 mm op en je hebt de hoogte waarop de snaren in de nut moeten vallen gerekend vanaf het fretboard.
Bij mij werd dat 0.5 mm.Vijl alle potloodlijntjes op je nut lichtjes in met een 0.13 vijl, controleer of ze nog op de goede afstand staan.
Pak 0.5 mm met je feeler-gauge, leg deze op het fretboard op de plek waar je de nut gaat inzagen en zaag met een nutvijl net zolang totdat je de feeler-gauge raakt. Doe dat voor alle snaren met achtereenvolgens vijl 0.13, 0.16, 0.xx, 0.28, 0.36. 0.46.
De nut is nu klaar.
- Frezen pick-up gaten
De pick-up gaten bleken te klein, de elementen pasten net niet. We hebben een nieuwe mal gemaakt om net die fractie van een milimeter weg te frezen bij bijde element holtes. Ook hebben we de onderkant van de elementen iets metaal weggeschuurd om ze beter te laten passen.
- Boren kabelgangen
Na het voorgaande zenuwkarwei, de volgende stress taak. Met een lange boor van gat naar gat boren. Het kon allemaal maar net met de kabelgangen zitten erin.
- Elektronica solderen
Eerst op het droge de potmeters solderen. Het is supereenvoudig als je een mal hebt waarin je de potmeters kunt zetten. Als alle bedrading gesoldeerd is, afgezien van de bedrading van de elementen, kun je het geheel in de body zetten, vastmaken en de verbidingen naar de jackplus solderen (de ruinte voor de jackplug moest eerst nog verruimd worden met een kleine ronde rasp. Een normale ruimer werkte hier niet. Met de rasp alleen van je af raspen, als je naar je toe raspt kun je de lak beschadigen).
- Monteren hals
Omdat ik de gitaar graag mee wilde nemen naar huis hebben we de hals nog op de body gezet. Zonder lak op de hals/body paste alles maar net. Nu met lak paste het net niet. Dor lak in de hoeken en randen weg te halen paste de hals iets beter, maar de hals trok nog iets naar rechts. Bij het schroeven van de hals hebben we daarmee rekening gehouden en de schroeven ingeschroefd terwijl iemand de hals in de correcte hoek hield.
De body werd eerst voorgeboord, en daarna werd met een 3.4 mm boor het schroefgat geboord. Met een stukje tape op de boor werd de diepte aangegeven.
Dag 23
De cursus loopt op zijn einde. Wat moet er nog gebeuren:
- Elementen monteren
Element erin zetten en met kleine priem gaatjes prikken. Deeze gaatjes voorboren voor de schroeven met een boortje dat 0,8 keer de dikte is van het schroefje (in dit geval 2 mm). Goed recht boren anders gaan de schroeven straks schuin en wordt het element scheefgetrokken.
Onder de elementen komen twee stukjes isolatie schuim en onder de schroeven een veertje zodat er druk omhoog is op de elementen. De elementen kunnen dan makkelijk in hoogte afgesteld worden.
- Brug uitmeten en monteren
Plak afplaktape op de body waar de brug moet komen.
Meet afstand van nut naar 12e fret en meet teken deze afstand af van de 12e fret. Doe dit op de hoogte van de hoge e-snaar. Leg de brug zo dat de hoge e-snaar precies op het afgetekende punt komt maar de lage E-snaar 3 mm naar achteren valt vanaf dit punt gerekend.
Prik de boorgaten voor de brughouders voor met de kleine priem.
De gaten van de houders van de brug waren mm, de houtboor was slechts mm. Met de mm houtboor zijn de gaten geboord, daarna met de iets grotere mm metaalboor nageboord.
- Vergeet niet voor het installeren van de brug een aardingsdraadje naar de brugsocket te laten lopen. Dit draadje moet op een aardpunt (onderkant potmeter) gesoldeerd worden. Boor een gaatje vanuit de brugelement ruimte naar de de ruimte waar zometeen een brughouder moet komen. Een electriciteitsdraadje met wat onbeschermd koperdraad kan nu in de ruimte waar de brugbevestiging gelegd worden.
- Bigsby termolo positioneren en monteren
Plak de body gedeeltelijk af met afplakplakband. Leg de Bigsby op de correcte plek, kijk of de snaren goed lopen mbv een lange lineaal. Vervolgens de gaten van de Bigsby prikken met een priem. Gaten kunnen met de handboormachine geboord worden. Ga weer uit van een boortje van 0.8 keer de diameter van de schroefjes.
- Snaren erop
Nog een tip van de meester. Bevestig de snaar in de tremolo. Leg de snaar over de nut en door het gaatje van de tuner. Hou de snaar met een hand vast bij de tuner en met de andere hand aan het midden van de snaar. Hou de snaar onder spanning en trek de snaar in het midden omhoog tot een hoogte van een centimeter of 10.
Buig de snaar bij de tuner in een ‘Z’ zodat er een knik in de snaar komt. Draain nu de snaar op (hou hem onder spanning) en zorg ervoor dat de eerste winding boven de ‘knik’ en alle andere windingen onder de ‘knik’ terecht komen. De snaar zit nu goed strak tussen zijn eigen windingen. In het perfecte geval heb je drie windingen onder de knik.
- Hals afstellen
Dat gaat snel, hou de hoge e ingedrukt bij de eerste en de laatste fret. Kijk bij de 7e fret of er nog een beetje ruimte is. Geen ruimte => hals te recht, draai de trusrod losser.
Teveel ruimte, trusrod te ‘los’. Draai de trusrod strakker aan. Doe het in kleine slagen, een kwartslag is voldoende.
- Intoneren
Voor het intoneren moesten eerst de elementen nog aangesloten worden. Naar wat gesoldeer en gepiel bleek dat de jack-plug kapot was. Sander had een nieuwe en betere, de gitaar klonk als een beest.
Intoneren ging via de Korg Buzz Feiten stemapparaat. Eerst de open snaar, stemmen, daarna het stemappraat op ’12e fret’ stand zetten en de 12e fret aanslaan. Als de toon te hoog is dan het brugzadel naar achteren, is de toon te laag dan het brugzadel naar voren.
Let op, stemmen gaat het best als de volume knoppen voluit staan.
- Afdekplaatjes
Een stuk slagplaat plastic (zwart, 2.1 mm dik) beplakken met afplaktape. Hierop op basis van de freesmal de contour aftekenen. Eerst met de lintzaag het plastic ruim uitzagen, daarna met de schuurband tot op de lijn schuren.
Pas de afdekplaat regelmatig. Als de vorm correct is, schuur dan een aflopende hoek aan de zijkanten.
Vervolgens de gaten voor de schroeven inprikken (5 mm vanaf de rand). Deze gaten boren met een metaalboor. Vervolgens met een soeverein de ruimte voor de schroefkop maken.
Leg de mal met de gaten op zijn plek en priem de plekken waar de schroeven komen. Boor de gaten voor de schroeven.
Dag 24
De laatste dag, nog even een trusrod cover gemaakt plus twee ronde afdekplaatjes gemonteerd.
Daarna een ontstemmende G-snaar gerepareerd. Het bleek dat de nutruimte voor de G-snaar te klein was, na het benden komt de snaar niet meer terug. Sander heeft het slot iets verder uitgevijld.
Nog even stemmen en intoneren: de gitaar is klaar!!
Totale prijs van de gitaar
| Omschrijving | Dollars | Euro’s |
| 24 lessen a 100 euro | 2400 | |
| Flame maple top | 160 | |
| Mahonie body/necks | 60 | |
| Binding | 15 | |
| Ebben toets (2 keer) | 80 | |
| Frets | 8 | |
| Halspen | 10 | |
| UV lak | 40 | |
| Topkam | 10 | |
| Neck inserts | 5 | |
| Potmeters | 14 | |
| Jackplug | 7 | |
| Plastic | 4 | |
| Snaren | 6.50 | |
| Backplates | 4 | |
| Schroeven | 2 | |
| Tonepro brug | 62.50 | |
| Buzz Feiten licentie | 60 | |
| Hoes | 25 | |
| Tuners | 90 | |
| Bigsby tremolo | 130 | |
| Knoppen | 18 | |
| Elementen | 260 | |
| Invoerrechten | 67 | |
| Korting 10% De Gier | -57 | |
| Totaal | 3364 |
And worth every penny!
lunch met de boyzzzz